Коазой Iийса
ГIалгIай метта
лоаца а
атта а,
кадай а,
ГРАММАТИКА
Хаттар: ГIалгIачό гIалгIай йоазув сихха мишта Iомадергдар?
Жоп: ГIалгIачо из кIеззига из Iомаде лайча Iомадергдар.
Наьна мотт – Даьла совгIат!
ГIалгIай алапаш
Аь - аьннад (сказал),лаьтта (земля), ГI - гIалгIá (ингуш),гIанд (скамья),
KI – кIá (пшеница),кIор (уголь), Кх - кхор (груша),кхокха (голубь),
Къ - къу (вор),бокъό (право), TI - тIом (война).тIод (лапа),
ПI - пIелг (палец),пIенда (планка),
ЦI – цIá (дом),цIé (красный),
ЧI - чIéга (замок),чIуг (кольцо), Хь - хьу (лес),хьайр (мельница),
XI - хIама (вещь),хIана? (почему?), Яь - яьсса (пустой),яьгá (сгоревшая),
I - Iа (зима),муIа (рог).
ШОРТТИГА IОДЕША!
Са цIи Ахьмад яхаш я. Со юрта вах. Со чувáха цIа, са дас даьд. Из лакха а, хоза а да. Со зIамига кIаьнк вар, дас цIá деш. Аз новкъостал дόра даьна.
- Дика гIонча ва хьо, Ахьмад! - оалар сόга дас.
Со гIадводар, сé цό хьаьстача. Дас сона хьéхар дора:
- Саг хIама хьадеш хила вéза, яьсса йорт еттар саг вац. Эсала макхéлахь! ТIема тIа хиннав са дá. Цунна чов яьй. ХIанз со къонах ва, да моццагIе кхелхав. Даь хьéхар дицденнадац.
ЧоагIа вéзар сона сай дá.
Iодеша!
аь яь оа
аькха яьсса оачув аьшк яьшк оаркхув
аьлар яьинг оамал аьрдагIа яьрдá оалам
маьре яьллá оагIув наьци яьгIá оаз
даьци йодаяь гоама лаьча лотаяь хьоа
кIаьда уллаяь тIоа гIаьлé кIордаяь боал
кхаьра айяь соа чIаьпилг язъяь доал
Iодеша!
йй йи йий
ййс йиъ йий ийцай йис йийрзай
ийшa йитa йийшай ий йиззa йийттай
Iийсa йиттa йийлай бийса йиллa йийкхa
кхий йига йийзай лийчa йижа йийхьар
бийзa йихьай йийбай бий йист йийцa
хий йичи йийрзай сий йиIий (коч) йийстa
IотIахьажа! Зембаккха! Iодеша!
ГI + ГI = ГГI
ЧIоггIа, воаггIаше, гIoггIe.
КХ + КХ = ККХ
Воккха саг, теккха, хьаккхá, иккхá, дуккха, боккхарг.
TI + TI = ТТI
ИйттIа, ларттIа, кIаттIа бац.
ХЬ + ХЬ = ХХЬ
Духхьала, буххье, цавуххьаше.
TI + КЪ = ТКЪ
Ткъам, лоткъам, ткъов, Iоткъам, биткъа.
Щ + КЪ = ЦКЪ
Цкъáла, цкъарчоа, цкъазá, цкъа.
ЧI + КЪ = ЧКЪ
Чкъаьра, лечкъар, чкъорд, "чкъап" аънна
Iодеша!
ХI xIa хIараздаьнна ворхI xIaa хIаччиваьнна бapxI хIайт аьнна хIинде йoapxI хIаллак хIире берхIа хIама хIилла лархIа хIана? хIаьтденз морхI хIанги xIoппa аьрхIа хIанз хIайкал ХIарон хIай? хIаьта ХIини хIаьта СохIип ХIажар
Зембаккха! Iодеша!
…и, …и, …и …а, …а, …а Сои, Мувсаи деша долх. Хьасани, Хьусени шоай беша лаьтта оахкаш ба. Лакха а, сийрда а, йIайха а яр тха класс. ЦIa а кхий а керда хьадаьдар. Чаи, Борзи, Цогали даха хайшад шоашта цIa а даь. Сона дешаш мел эшар Iалашдаьд дас: книжкаш а, тетрадаш а, тIорми а. Вадеи, вaлеи моттиг йоацаш, готтавир аз из. ТIахIир а, Залина а, Лόли а дешаш багIар. Хозеи, цIенеи яр сона ийца коч. Каникулех ада а, ловза а мукъа вар со. Нанас базар тIара ийца енай харбази, пастaи. УстагIа а, етт a, Iaca a кхий чу доахкар.
Iодеша!
…-кх …-м …-те
Дика да-кх хьо бакъвале. Сона-м хац, цо фу дувц. Кертa вIаштIехьа волий-те из? Ховргда-кх, болх чакхбаьлча, укхох фу хул. Болх-м дукха ба, низ боаца мара. Болх-м дукха ба, низ боаца мара.
Хоза хIамаш тика тIа дукха яр, ахча дацар-кх. Нана-м яцар со вахийта лаьрхIа. Iайха леладер фуц мукъагI хой-те хьона? Даьна ловр-кх воIа дешар. Циск-м кIийлен дагIар. ЧуIе моттиг йий-те цига?
Хоза хул-кх эздий хIама. Книжка-м хьадийллaча уллаш дар. Иззал дозал айлургдолий-те вайна? Ийрча вале а, из кIант йоIа везар-кх. Чай-м хьадаьннадар тхьоврре а. Тховсара дувша моттиг корайоа-гIаргйолий-те вайна?
Iодеша!
бI вI жI дI йI зI
бIу вIов жIали дIa ЙIаьха зIар бIарг вIалла жIарг дIам йIайха зIок
бIар вIайха жIов дГaьха йIовхал зIамига бIoarIa вIашка жIaка дIайха йIовхараш зIак
бIийг вIай-са! ЖIайрах дIур йIоахал зIόгал бIаьха вIаьха жIармиг дIоагIа йIайхача зIы
бIул вIашта жIaмагIа дIадехка йIоахалаш зIий
БIаьха никъ лоацбу сакъердамeча къамаьло.
ЙиIий дега дIоагIа – кIанта эздел.
Майрра, хийццá Iодеша!
ГIалгIаша оалар: Циска - ловзар, дахкá - балар.
ЙоIа - цу, воIа - фу.
ЗIамсага ший бéзам бийцаб, йоIό поартал йийцай, дас гаргало йийцай, нанас урдув дийцад.
Шийна лостае йоаца цIог, реманна лостае гIийрта IайгIар санна, вар из.
Дилла йIайхеи,
хий шийлеи, яьхад.
КIант эздии,
йоI хозеи, яьхад.
Эггара мерзагIа дола хIама - гон кхийтта пIелг ба.
Цόгал дув баъа эттад, ше котам йиаьяц, яхаш.
БоргIало хаьттад:
"Хьа батах йоахка бедараш мичара йенай?".
Iаттό "ку-кук!" аргдац, цискό
"Iав-Iав!" аргдац , сахаддалца Iа хьéхé а.
Наьна кόча юх лаьца бер, майра хул.
Да раьза воацаш араваьннар,
Даьла раьза волаш чувоагIаргвац.
Лакхера кхера - ер Дуне да.
Лохера кхера - Iаьхарте я.
Iохьашдола ялат - вай синош да.
Ший мехках ца бала
баьгаб, йоах, Сармак.
Iана эздел - Мовхал.
Кхáчан эздел - чамал.
КIанта эздел - камоаршали гIулакхи.
Йоаккха боадо эккхаю
зIаммигача кIерамо.
Вы можете разместить эту новость у себя в социальной сети
Доброго времени суток, уважаемый посетитель!
В комментариях категорически запрещено:
Оскорблять чужое достоинство.
Сеять и проявлять межнациональную или межрелигиозную рознь.
Употреблять ненормативную лексику, мат.
За нарушение правил следует предупреждение или бан (зависит от нарушения). При публикации комментариев старайтесь, по мере возможности, придерживаться правил вайнахского этикета. Старайтесь не оскорблять других пользователей. Всегда помните о том, что каждый человек несет ответственность за свои слова перед Аллахом и законом России!
Комментарии
фонетику вижу, грамматику не вижу