Был день, когда меня очень задело высказывание Джоханны Николс о том, что ингушский язык нужно отнести к разряду умирающих+ Захотелось убедить всех, что слухи о грядущей смерти нашего языка сильно преувеличены, хотя доля правды здесь есть. И все же это только доля. В тот день я захотел посмотреть, можно ли качественно перевести мировую классическую поэзию на ингушский язык. Вот что у меня получилось:

Эдгар Аллан По

1аьржа хьарг1а

Юкъе кхаьча йодар бийса. Вар со, урахайна нийса,
Ваг1аш, къаьна йоазув дешаш, набаро д1аозаваь+
Уйлаш лелар, гаьнаяьнна, т1аккха, ц1аьхха хезар сона
Корах х1ама етташ санна, дайра пордув, оагадаь.
Хийтар: хьаьша хила мег из, михо наькъах тувлаваь,
Са на1арга воалаваь.

Дагадоаг1а+ Хьийжар ч1оаг1а+ Шийла 1а дар хьат1адоаг1аш,
Халла мара б1арга ца гуш д1айовш латтар кхуврча тов.
Аз догдоахар сатассарга, кер чу бала лаьг1баларга,
Сайна нийса жоп даларга, маца ерзаргъя са чов?
Ц1и, укх лаьтта малх мо, сийрда яьгар ц1аьхха х1ана йов,
Дукхаезаш хиннар сов?

Г1ерташ санна хьайистхила, пордув эгар, корах улла,
Бийса санна баьде йола уйлаш дег чу йоссаяь.
Керамо къамаргаш лувцаш, латтар со са-сайца дувцаш:
"Хьаьша ва со волча венар, шийна фусам кораяь
Раьза волаш+ Хьекхаш болча михо наькъах тувлаваь,
Са на1арга воалаваь".

Се шеквалар къайладаьккха, дог кхерамах мукъадаьккха,
"Бехк ма баккхалахь - аз аьлар, ни1 ца елаш, гоаварах.
Х1ама хьахазацар коара, кхетадинзар халла мара
П1елг хинналга бийттар ара"+ Со, йийлача на1арах
Аравьлар. Боадо мара х1ама дацар, хьажарах,
Цхьаккха дийнача х1амах.

Х1ама ца гуш - юхе, гаьна, дукха лаьттар, цец а ваьнна.
Сага ц1аккха дайнадоаца сурташ духьалъухаш дар.
Бакъда, йистхилацар бийса, к1аьдвеннавар со, сатийса+
Цкъа "Ленора" аьнна, сона цу сай маьлха ц1и хезар+
Из, лувкхеро кердаяьккха, са бордаша яьккха яр.
Хьахезар лувкхера бар.

Т1аккха ц1аг1а со чуваьлар, са дог деттадала даьлар,
Араэккха г1ерташ санна; тата юха хозаш дар.
"Еха х1ама я-хьог1 цига? Со ладувг1аш вар михага.
Тата хьахозаш дар дика, ч1оаг1а дика хозаш дар.
Миха г1ар я из-м, - аьлар сай дегага, - миха г1ар.
Мух ба хьона хозаш бар.

Кор дийлар аз низах, тетта+ Аьлан болар дахьаш, тетта
Хьачуяьлар 1аьржа хьарг1а - д1аяхача ханий теш.
Хьа ца оалаш шийна эшар, из, т1аг1олла, кура хьежар.
Из Палладай бюстагахьа хьежар, б1аргаш къерзадеш.
Бюста т1а 1охайра г1етта, лаьг1о ши ткъам лестабеш,
Тийра, маьже хьоа ца еш.

Т1аккха, г1айг1а йиц а енна, йистхилар со, велавенна:
(Хийттабар сакъердам сона оалхазара куралах).
"Я хьа фоарт ч1орамаяьнна, дуне санна, я хьо къаьна.
Цу хьа мехка, хьо яьхача, х1ама ца гуш сердалах,
Фу ц1и яр хьох йоаккхаш хиннар"? Жоп дар латташ цхьан дешах,
"Ц1аккха" - яхача дешах.

Жоп цо сона делар лоаца. Б1аргадайна хиннадоацар,
Цец амаг1а ваьннавар со, сайна гуш дар г1а долаш
Санна, хеташ. Х1аьта атта мала тешаргва укх лаьтта,
Шийга делча моллаг1 хаттар, юхадала жоп долаш
1аьржа хьарг1а хиннай, аьлча, вайца бувца мотт болаш,
"Ц1аккха" яха ц1и йолаш.

Б1аргий сердал сох чакхйоахаш, цхьа дош дар цо кердадоахаш,
Чуделлача санна цу чу ший са, ший мел дола ц1ий.
Ткъам кхы хьоабицар цо, яг1аш, цхьаккха бедар гацар агаш.
Шорттига аз цунга аьлар: Д1абахаб са доттаг1ий,
Догдоахалга дац дунен т1а+ Хьо а кхоана д1аг1оргъйий?
"Ц1аккха"! - жоп цо делар ший.

Оалхазара жоп хьахеза, юха кхерамах хьалвиза,
Кхетадир аз: 1аьржа хьарг1а хьалха - сагото, лазар
Мара ца гуш, ваьхар волча, бала массаз к1оарглуш болча,
Хий к1оарглуш мо, б1аьсти яьлча, тешшаме а яьха яр.
Сатувсалга доаца илли иразах из даьха вар.
"Ц1аккха" цига хеза дар.

Г1айг1а юстара а тетташ, нийса велакъежа г1ерташ,
Аз, сай г1анд д1аюхе дехьа, духхьала 1ооттадир.
Дар цу г1анда т1ера к1ада йи1ий ц1ока санна, к1аьда+
Ца йовзача къайленаша са дог юха то1адир.
Хьо фу дувца енай сога? - аз хьарг1ага хаттар дир.
"Ц1аккха" - сона хьахезар.

Уйлаш д1а а хийца мукъа, лоацавенна ваьг1ар дукха.
Оалхазара б1аргаш доагар - уж са сина дицлургдац.
Г1айба т1а биллар аз шортта эккха кийча бола корта.
Тешаш вар со - укх дунент1а диках даха дог са дац,
Цхьаь висав со - сил дукхаг1а сона йийзар соца яц,
Ц1аккха - юхайоаг1аргъяц!

Бийса кхы а 1аьржлуш йоаг1ар, мух а болабелар ч1оаг1а+
"Малейкаш, со волча даьхка, сона гонахь латташ дий?
Са са къувлаш хинна бала, хьо къинт1ера сона бала,-
Массаз кийча вар со, ала, сатувсаш укх сахьатий
Мерзалонга. Аз Ленора йицъя минот йоаг1аргъий"?
"Ц1аккха"! - жоп цо делар ший.

"Оалхазар" аз хьох аргдацар, х1аьта шайт1а гуш хургдацар+
Иблиса дайтад со волча хьо е михо чукхессад?
Пайхамар мо, кхерам боацаш, даг1а хьо кхы вахар доацаш
Латташ болча укх са мехка+ Дийна мел дар д1адахад.
Маца кхоачалургба бала, дагалоаттам мишта хад"?
"Ц1аккха"! - жоп цхьан дешах латт.

"Хьона хов, - аз цунга аьлар, - хиннар - хургдар, валар - валар+
Даьла духьа ала сога, со из йола кхоачаргвий?
Цу елсмален чухьа, елаш, малейкашта юкъе лелаш
Йола, сил дукхаг1а йийзар сона б1аргайойтаргъйий?
Цига а "Ленора" оалаш, ший ц1и лелаеш из йий"?
"Ц1аккха"! - жоп цо делар ший.

Т1ачайхар со цунна т1аккха: Къайладала 1аьржа аькха,
Хьай баьдеча мехка д1аг1о, шелал йолчча, миха шок.
Из хьа хоарцо ла я хала, хьа бедар мо, 1аьржа йола,
Вусаргвац со цунна к1ала. Х1анз со алхха, цхьоалах хьог.
Хьай из ира з1ок чуетташ, 1а ма дохаде са дог+
"Ц1аккха"! - цо хьайийлар з1ок.

Яг1а, хьежаш, кхаьча арг1а, к1ор мо 1аьржа йола хьарг1а.
Из Палладай бюста т1ера кхы д1аяха лаьрх1а яц.
Набаро д1аэза даг1а жинн мо из сатийна яг1а.
1и дужадеш, сердал йоаг1а - из уй т1ара д1адаргдац.
Цу баьдеча 1ийне даха са са ц1аккха дийнлургдац,
Ц1аккха - юхаг1оттаргдац!

РЕДЪЯРД КИПЛИНГ

ВО1АГА

Хьо ма воха нах бехача хана,
Шоаш бохарах хьо цаъ бехке веш,
Даьлах теша, шеко яьккхе гаьна,
Ца тешараш бита, низ ца беш.
Лерх1ар кхоачашхургда, рузкъа доале+
Боацаш санна, хоарцо ювцараш
Бита, х1аьта хье къинт1ера воале,
Доаккхал деш, ма дувца хабараш.

Ховлда хьона х1аманга сатувса,
Хьайх ца хулаш сатувсама лай.
Везвар, на1алт нувхаш мо, д1акхувса,
Царга дог ца 1ехадайташ хьай.
Нагахь санна, хьа дош к1алт1адоахаш
Цаъаш боахке, цунах боанг а яь -
Д1ахо г1о, сатийна г1а а боахаш,
Цергаш ч1оаг1а в1ашкато1аяь.

Хьа мел даьккхар истола т1а дилла,
Дош ца хеташ, кхелага д1але+
Деррига а дайча, могаш хила
Юха рузкъа лаха волале.
1омаде хьай дег1а мерзаш, пхаьнаш
Дег1 массаза эза лоаттаде;
Низах х1ама ца дисача хана
"Волле"! - яха хьай дог 1омаде.

Хувца ца луш хила паччахьашца,
Наха юкъе - нийсхо лелаеш,
Бакълувш - моастаг1ашца, доттаг1ашца,
Т1аккха хургба уж хьох лоарх1ам беш.
Йиза йолаш 1а хилийта х1ара
Секонд, минот+ Деррига дуне
Дерзаргда хьа кара. Т1аккха мара
"Визза саг" аргдац хьох массане!

УИЛЬЯМ ШЕКСПИР

СОНЕТ 66

1оажал ех аз. Магац б1аргаго,
Ла а магац сийле юъа къел,
Дехкевоаккхаш хилар тешамо,
В1аьхийчунга массаз ела кхел,
Лаьех хинна алий, дувхар цар,
Хоттала чудежа йи1ий сий,
Нийса мел дар х1алакделга хар,
Низ бар кагвар низ боацачо ший,
Хьаькъал дар бегвахар 1овдало,
Бакълувш мел вар хетар эг1аваь,
Борд-бордаг1а делаш лела во,
Дика шийна чу а оттадаь.

Дош ца хеташ, тахан г1оргвар д1а,
Г1айг1а йир со кхера мара 1а.

Цуров Рамзан