Главная Стартовой Избранное Карта Сообщение
Вы гость вход | регистрация 18 / 04 / 2024 Время Московское: 6870 Человек (а) в сети
 

КОАЗОЙ И.А. "ГIАЛГIАЙ МЕТТА ГРАММАТИКА"

Библиотека<<<


ГIалгIай метта грамматика

    

Коазой Iийса


ГIалгIай метта

лоаца а

атта а,

кадай а,



ГРАММАТИКА


Хаттар: ГIалгIачό гIалгIай йоазув сихха мишта Iомадергдар?

Жоп: ГIалгIачо из кIеззига из Iомаде лайча Iомадергдар.


Наьна мотт – Даьла совгIат!


ГIалгIай алапаш
Аь - аьннад (сказал),лаьтта (земля),
ГI - гIалгIá (ингуш),гIанд (скамья),
KI – кIá (пшеница),кIор (уголь),
Кх - кхор (груша),кхокха (голубь),
Къ - къу (вор),бокъό (право),
TI - тIом (война).тIод (лапа),
ПI - пIелг (палец),пIенда (планка),
ЦI – цIá (дом),цIé (красный),
ЧI - чIéга (замок),чIуг (кольцо),
Хь - хьу (лес),хьайр (мельница),
XI - хIама (вещь),хIана? (почему?),
Яь - яьсса (пустой),яьгá (сгоревшая),
I - Iа (зима),муIа (рог).


ШОРТТИГА IОДЕША!


Са цIи Ахьмад яхаш я. Со юрта вах. Со чувáха цIа, са дас даьд. Из лакха а, хоза а да. Со зIамига кIаьнк вар, дас цIá деш. Аз новкъостал дόра даьна.

- Дика гIонча ва хьо, Ахьмад! - оалар сόга дас.

Со гIадводар, сé цό хьаьстача. Дас сона хьéхар дора:

- Саг хIама хьадеш хила вéза, яьсса йорт еттар саг вац. Эсала макхéлахь! ТIема тIа хиннав са дá. Цунна чов яьй. ХIанз со къонах ва, да моццагIе кхелхав. Даь хьéхар дицденнадац.

ЧоагIа вéзар сона сай дá.


Iодеша!

аьяьоа
аькхаяьссаоачув
аьшкяьшкоаркхув
аьларяьингоамал
аьрдагIаяьрдáоалам
маьреяьллáоагIув
наьцияьгIáоаз
даьцийодаяьгоама
лаьчалотаяьхьоа
кIаьдауллаяьтIоа
гIаьлéкIордаяьбоал
кхаьраайяьсоа
чIаьпилгязъяьдоал


Iодеша!

йййийий
ййсйиъйий
ийцаййисйийрзай
ийшaйитaйийшай
иййиззaйийттай
Iийсaйиттaйийлай
бийсайиллaйийкхa
кхиййигайийзай
лийчaйижайийхьар
бийзaйихьаййийбай
биййистйийцa
хиййичийийрзай
сиййиIий (коч)йийстa


IотIахьажа! Зембаккха! Iодеша!

ГI + ГI = ГГI

ЧIоггIа, воаггIаше, гIoггIe.


КХ + КХ = ККХ

Воккха саг, теккха, хьаккхá, иккхá, дуккха, боккхарг.


TI + TI = ТТI

ИйттIа, ларттIа, кIаттIа бац.


ХЬ + ХЬ = ХХЬ

Духхьала, буххье, цавуххьаше.


TI + КЪ = ТКЪ

Ткъам, лоткъам, ткъов, Iоткъам, биткъа.


Щ + КЪ = ЦКЪ

Цкъáла, цкъарчоа, цкъазá, цкъа.


ЧI + КЪ = ЧКЪ

Чкъаьра, лечкъар, чкъорд, "чкъап" аънна


Iодеша!
ХI
xIaхIараздаьннаворхI
xIaaхIаччиваьннабapxI
хIайт аьннахIиндейoapxI
хIаллакхIиреберхIа
хIамахIиллалархIа
хIана?хIаьтдензморхI
хIангиxIoппaаьрхIа
хIанзхIайкалХIарон
хIай?хIаьтаХIини
хIаьтаСохIипХIажар


Зембаккха! Iодеша!
…и, …и, …и…а, …а, …а
Сои, Мувсаи деша долх. Хьасани, Хьусени шоай беша лаьтта оахкаш ба.Лакха а, сийрда а, йIайха а яр тха класс. ЦIa а кхий а керда хьадаьдар.
Чаи, Борзи, Цогали даха хайшад шоашта цIa а даь.Сона дешаш мел эшар Iалашдаьд дас: книжкаш а, тетрадаш а, тIорми а.
Вадеи, вaлеи моттиг йоацаш, готтавир аз из.ТIахIир а, Залина а, Лόли а дешаш багIар.
Хозеи, цIенеи яр сона ийца коч.Каникулех ада а, ловза а мукъа вар со.
Нанас базар тIара ийца енай харбази, пастaи.УстагIа а, етт a, Iaca a кхий чу доахкар.


Iодеша!

…-кх…-м…-те
Дика да-кх хьо бакъвале.Сона-м хац, цо фу дувц.Кертa вIаштIехьа волий-те из?
Ховргда-кх, болх чакхбаьлча, укхох фу хул.Болх-м дукха ба, низ боаца мара.Болх-м дукха ба, низ боаца мара.
Хоза хIамаш тика тIа дукха яр, ахча дацар-кх.Нана-м яцар со вахийта лаьрхIа.Iайха леладер фуц мукъагI хой-те хьона?
Даьна ловр-кх воIа дешар.Циск-м кIийлен дагIар.ЧуIе моттиг йий-те цига?
Хоза хул-кх эздий хIама.Книжка-м хьадийллaча уллаш дар.Иззал дозал айлургдолий-те вайна?
Ийрча вале а, из кIант йоIа везар-кх.Чай-м хьадаьннадар тхьоврре а.Тховсара дувша моттиг корайоа-гIаргйолий-те вайна?


Iодеша!

бIвIжIдIйIзI
бIувIовжIалидIaЙIаьхазIар
бIаргвIаллажIаргдIамйIайхазIок
бIарвIайхажIовдГaьхайIовхалзIамига
бIoarIaвIашкажIaкадIайхайIовхарашзIак
бIийгвIай-са!ЖIайрахдIурйIоахалзIόгал
бIаьхавIаьхажIармигдIоагIайIайхачазIы
бIулвIаштажIaмагIадIадехкайIоахалашзIий


БIаьха никъ лоацбу сакъердамeча къамаьло.

ЙиIий дега дIоагIа – кIанта эздел.


Майрра, хийццá Iодеша!


ГIалгIаша оалар:


Циска - ловзар, дахкá - балар.


ЙоIа - цу, воIа - фу.


ЗIамсага ший бéзам бийцаб, йоIό поартал йийцай, дас гаргало йийцай, нанас урдув дийцад.


Шийна лостае йоаца цIог, реманна лостае гIийрта IайгIар санна, вар из.


Дилла йIайхеи,

хий шийлеи, яьхад.

КIант эздии,

йоI хозеи, яьхад.


Эггара мерзагIа дола хIама - гон кхийтта пIелг ба.

Цόгал дув баъа эттад, ше котам йиаьяц, яхаш.

БоргIало хаьттад:

"Хьа батах йоахка бедараш мичара йенай?".


Iаттό "ку-кук!" аргдац, цискό

"Iав-Iав!" аргдац , сахаддалца Iа хьéхé а.


Наьна кόча юх лаьца бер, майра хул.


Да раьза воацаш араваьннар,

Даьла раьза волаш чувоагIаргвац.


Лакхера кхера - ер Дуне да.

Лохера кхера - Iаьхарте я.

Iохьашдола ялат - вай синош да.


Ший мехках ца бала

баьгаб, йоах, Сармак.


Iана эздел - Мовхал.

Кхáчан эздел - чамал.

КIанта эздел - камоаршали гIулакхи.


Йоаккха боадо эккхаю

зIаммигача кIерамо.


Вы можете разместить эту новость у себя в социальной сети

Доброго времени суток, уважаемый посетитель!

В комментариях категорически запрещено:

  1. Оскорблять чужое достоинство.
  2. Сеять и проявлять межнациональную или межрелигиозную рознь.
  3. Употреблять ненормативную лексику, мат.

За нарушение правил следует предупреждение или бан (зависит от нарушения). При публикации комментариев старайтесь, по мере возможности, придерживаться правил вайнахского этикета. Старайтесь не оскорблять других пользователей. Всегда помните о том, что каждый человек несет ответственность за свои слова перед Аллахом и законом России!

Комментарии

Ср, 11/03/2015 - 18:39

фонетику вижу, грамматику не вижу

© 2007-2009
| Реклама | Ссылки | Партнеры